千字文》乃四言长诗，首尾连贯，音韵谐美。以“天地玄黄，宇宙洪荒”开头，“谓语助者，焉哉乎也”结尾。全文共250句，每四字一句，字不重复，句句押韵，前后贯通，内容有条不紊的介绍了天文、自然、修身养性、人伦道德、地理、历史、农耕、祭祀、园艺、饮食起居等各个方面。
千字文
tiān dì xuán huángyǔ zhòu hóng huāngrì yuè yíng zèchén xiù liè zhāng
天地玄黄宇宙洪荒日月盈昃辰宿列张
hán lái shǔ wǎngqiū shōu dōng cángrùn yú chéng suìlǜ lǚ tiáo yáng
寒来暑往秋收冬藏闰馀成岁律吕调阳
yún téng zhì yǔlù jié wéi shuāngjīn shēng lí shuǐyù chū kūn gāng
云腾致雨露结为霜金生丽水玉出昆冈
jiàn hào jù quèzhū chēng yè guāngguǒ zhēn lǐ nàicài zhòng jiè jiāng
剑号巨阙珠称夜光果珍李柰菜重芥姜
hǎi xián hé dànlín qián yǔ xiánglóng shī huǒ dìniǎo guān rén huáng
海咸河淡鳞潜羽翔龙师火帝鸟官人皇
shǐ zhì wén zìnǎi fú yī shangtuī wèi ràng guóyǒu yú táo táng
始制文字乃服衣裳推位让国有虞陶唐
diào mín fá zuìzhōu fā yīn tāngzuò cháo wèn dàochuí gǒng píng zhāng
吊民伐罪周发殷汤坐朝问道垂拱平章
ài yù lí shǒuchén fú róng qiāngxiá ěr yī tǐshuài bīn guī wáng
爱育黎首臣伏戎羌遐迩一体率宾归王
míng fèng zài shùbái jū shí chánghuà bèi cǎo mùlài jí wàn fāng
鸣凤在竹白驹食场化被草木赖及万方
gài cǐ shēn fàsì dà wǔ changgōng wéi jū yǎngqǐ gǎn huǐ shāng
盖此身发四大五常恭惟鞠养岂敢毁伤
nǚ mù zhēn jiénán xiào cái liángzhī guò bì gǎidé néng mò wàng
女慕贞洁男效才良知过必改得能莫忘
wǎng tán bǐ duǎnmǐ shì jǐ chángxìn shǐ kě fùqì yù nán liáng
罔谈彼短靡恃己长信使可覆器欲难量
mò bēi sī rǎnshī zàn gāo yángjǐng xíng wéi xiánkè niàn zuò shèng
墨悲丝染诗赞羔羊景行维贤克念作圣
dé jiàn míng lìxíng duān biǎo zhèngkōng gǔ chuán shēngxū táng xí tīng
德建名立形端表正空谷传声虚堂习听
huò yīn è jīfú yuán shàn qìngchǐ bì fēi bǎocùn yīn shì jìng
祸因恶积福缘善庆尺璧非宝寸阴是竞
zī fù shì jūnyuē yán yǔ jìngxiào dāng jié lìzhōng zé jìn mìng
资父事君曰严与敬孝当竭力忠则尽命
lín shēn lǚ bósù xīng wēn qìngsì lán sī xīnrú sōng zhī shèng
临深履薄夙兴温凊似兰斯馨如松之盛
chuān liú bù xīyuān chéng qǔ yìngróng zhǐ ruò sīyán cí ān dìng
川流不息渊澄取映容止若思言辞安定
dǔ chū chéng měishèn zhōng yí lìngróng yè suǒ jījí shèn wú jìng
笃初诚美慎终宜令荣业所基籍甚无竟
xué yōu dēng shìshè zhí cóng zhèngcún yǐ gān tángqù ér yì yǒng
学优登仕摄职从政存以甘棠去而益咏
yuè shū guì jiànlǐ bié zūn bēishàng hé xià mùfū chàng fù suí
乐殊贵贱礼别尊卑上和下睦夫唱妇随
wài shòu fù xùnrù fèng mǔ yízhū gū bó shūyóu zǐ bǐ ér
外受傅训入奉母仪诸姑伯叔犹子比儿
kǒng huái xiōng dìtóng qì lián zhījiāo yǒu tóu fènqiē mó zhēn guī
孔怀兄弟同气连枝交友投分切磨箴规
rén cí yǐn cèzào cì fú líjié yì lián tuìdiān pèi fēi kuī
仁慈隐恻造次弗离节义廉退颠沛匪亏
xìng jìng qíng yìxīn dòng shén píshǒu zhēn zhì mǎnzhú wù yì yí
性静情逸心动神疲守真志满逐物意移
jiān chí yǎ cāohǎo jué zì mídū yì huá xiàdōng xī èr jīng
坚持雅操好爵自縻都邑华夏东西二京
bèi máng miàn luòfú wèi jù jīnggōng diàn pán yùlóu guàn fēi jīng
背邙面洛浮渭据泾宫殿盘郁楼观飞惊
tú xiě qín shòuhuà cǎi xiān língbǐng shè páng qǐjiǎ zhàng duì yíng
图写禽兽画彩仙灵丙舍旁启甲帐对楹
sì yán shè xígǔ sè chuī shēngshēng jiē nà bìbiàn zhuàn yí xīng
肆筵设席鼓瑟吹笙升阶纳陛弁转疑星
yòu tōng guǎng nèizuǒ dá chéng míngjì jí fén diǎnyì jù qún yīng
右通广内左达承明既集坟典亦聚群英
dù gǎo zhōng lìqī shū bì jīngfǔ luó jiàng xiànglù xiá huái qīng
杜稿钟隶漆书壁经府罗将相路侠槐卿
hù fēng bā xiànjiā jǐ qiān bīnggāo guān péi niǎnqū gǔ zhèn yīng
户封八县家给千兵高冠陪辇驱毂振缨
shì lù chǐ fùchē jià féi qīngcè gōng mào shílè bēi kè míng
世禄侈富车驾肥轻策功茂实勒碑刻铭
pán xī yī yǐnzuǒ shí ā héngyǎn zhái qū fùwēi dàn shú yíng
磻溪伊尹佐时阿衡奄宅曲阜微旦孰营
huán gōng kuāng héjì ruò fú qīngqǐ huí hàn huìyuè gǎn wǔ dīng
桓公匡合济弱扶倾绮回汉惠说感武丁
jùn yì mì wùduō shì shí níngjìn chǔ gēng bàzhào wèi kùn héng
俊乂密勿多士寔宁晋楚更霸赵魏困横
jiǎ tú miè guójiàn tǔ huì ménghé zūn yuē fǎhán bì fán xíng
假途灭虢践土会盟何遵约法韩弊烦刑
qǐ jiǎn pō mùyòng jūn zuì jīngxuān wēi shā mòchí yù dān qīng
起翦颇牧用军最精宣威沙漠驰誉丹青
jiǔ zhōu yǔ jìbǎi jùn qín bìngyuè zōng tài dàishàn zhǔ yún tíng
九州禹迹百郡秦并岳宗泰岱禅主云亭
yàn mén zǐ sàijī tián chì chéngkūn chí jié shíjù yě dòng tíng
雁门紫塞鸡田赤城昆池碣石钜野洞庭
kuàng yuǎn mián miǎoyán xiù yǎo míngzhì běn yú nóngwù zī jià sè
旷远绵邈岩岫杳冥治本于农务兹稼穑
chù zǎi nán mǔwǒ yì shǔ jìshuì shú gòng xīnquàn shǎng chù zhì
俶载南亩我艺黍稷税熟贡新劝赏黜陟
mèng kē dūn sùshǐ yú bǐng zhíshù jī zhōng yōngláo qiān jǐn chì
孟轲敦素史鱼秉直庶几中庸劳谦谨敕
líng yīn chá lǐjiàn mào biàn sèyí jué jiā yóumiǎn qí zhīzhí
聆音察理鉴貌辨色贻厥嘉猷勉其祗植
xǐng gōng jī jièchǒng zēng kàng jídài rǔ jìn chǐlín gāo xìng jí
省躬讥诫宠增抗极殆辱近耻林皋幸即
liǎng shū jiàn jījiě zǔ shuí bīsuǒ jū xián chùchén mò jì liáo
两疏见机解组谁逼索居闲处沉默寂寥
qiú gǔ xún lùnsàn lǜ xiāo yáoxīn zòu lèi qiǎnqī xiè huān zhāo
求古寻论散虑逍遥欣奏累遣戚谢欢招
qú hé de lìyuán mǎng chōu tiáopí pá wǎn cuìwú tóng zǎo diāo
渠荷的历园莽抽条枇杷晚翠梧桐早凋
chén gēn wěi yìluò yè piāo yáoyóu kūn dú yùnlíng mó jiàng xiāo
陈根委翳落叶飘摇游鹍独运凌摩绛霄
dān dú wán shìyù mù náng xiāngyì yóu yōu wèizhǔ ěr yuán qiáng
耽读玩市寓目囊箱易輶攸畏属耳垣墙
jù shàn cān fànshì kǒu chōng chángbǎo yù pēng zǎijī yàn zāo kāng
具膳餐饭适口充肠饱饫烹宰饥厌糟糠
qīn qī gù jiùlǎo shào yì liángqiè yù jì fǎngshì jīn wéi fáng
亲戚故旧老少异粮妾御绩纺侍巾帷房
wán shàn yuán xiéyín zhú wěi huángzhòu mián xī mèilán sǔn xiàng chuáng
纨扇圆洁银烛炜煌昼眠夕寐蓝笋象床
xián gē jiǔ yànjiē bēi jǔ shāngjiǎo shǒu dùn zúyuè yù qiě kāng
弦歌酒宴接杯举觞矫手顿足悦豫且康
dí hòu sì xùjì sì zhēng chángqǐ sǎng zài bàisǒng jù kǒng huáng
嫡后嗣续祭祀蒸尝稽颡再拜悚惧恐惶
jiān dié jiǎn yàogù dá shěn xiánghái gòu xiǎng yùzhí rè yuàn liáng
笺牒简要顾答审详骸垢想浴执热愿凉
lǘ luó dú tèhài yuè chāo xiāngzhū zhǎn zéi dàobǔ huò pàn wáng
驴骡犊特骇跃超骧诛斩贼盗捕获叛亡
bù shè liáo wánjī qín ruǎn xiàotián bǐ lún zhǐjūn qiǎo rén diào
布射辽丸嵇琴阮啸恬笔伦纸钧巧任钓
shì fēn lì súbìng jiē jiā miàomáo shī shū zīgōng pín yán xiào
释纷利俗竝皆佳妙毛施淑姿工颦妍笑
nián shǐ měi cuīxī huī lǎng yàoxuán jī xuán wòhuì pò huán zhào
年矢每催曦晖朗曜璇玑悬斡晦魄环照
zhǐ xīn xiū hùyǒng suí jí shàojǔ bù yǐn lǐngfǔ yǎng láng miào
指薪修祜永绥吉劭矩步引领俯仰廊庙
shù dài jīn zhuāngpái huái zhān tiàogū lòu guǎ wényú méng děng qiào
束带矜庄徘徊瞻眺孤陋寡闻愚蒙等诮
wèi yǔ zhù zhěyān zāi hū yě
谓语助者焉哉乎也
